Najważniejsze grupy instrumentów finansowych to:

• instrumenty dłużne;
• instrumenty udziałowe;
• instrumenty pochodne.

Zasada funkcjonowania instrumentu dłużnego jest następująca:

• instrument dłużny jest emitowany na rynku finansowym przez pewien podmiot (np. Skarb Państwa, czy też przedsiębiorstwo), przy czym instrument ten ma określoną wartość nominalną oraz termin wykupu;
• inwestor nabywa instrument dłużny na rynku pierwotnym lub wtórnym;
• w przypadku instrumentów dłużnych, w których występują odsetki, inwestor otrzymuje je przez cały okres, w którym jest posiadaczem tego instrumentu;
• inwestor ma dwie możliwości:

a) sprzedaż tego instrumentu przed terminem wykupu na rynku wtórnym – cena sprzedaży kształtuje się na rynku;

b) trzymanie tego instrumentu do terminu wykupu i otrzymanie od emitenta wartości nominalnej instrumentu dłużnego.

Podstawowy instrument dłużny to obligacja, która jest instrumentem rynku kapitałowego. Jednym z podstawowych kryteriów podziału obligacji jest ich oprocentowanie. Według tego kryterium wyróżniamy:

• obligacje o stałym oprocentowaniu;
• obligacje o zmiennym oprocentowaniu, wśród których można dodatkowo wyróżnić obligacje indeksowane (stopą inflacji);
• obligacje zerokuponowe.

Podstawowy instrument udziałowy to akcja. Inwestor, który zamierza nabyć akcje pewnej spółki, ma dwie możliwości:

• kupić akcję na rynku pierwotnym po cenie emisyjnej, w momencie emisji;
• kupić akcję na rynku wtórnym (na giełdzie), po cenie rynkowej.

Z posiadaniem akcji wiążą się dwa podstawowe rodzaje uprawnień. Pierwszy rodzaj to prawo do wpływania na funkcjonowanie spółki akcyjnej. Drugi rodzaj uprawnienia to prawo do czerpania pożytków z posiadania akcji, czyli w szczególności: prawo do dywidendy, prawo poboru, prawo udziału w masie likwidacyjnej.

Opcja call jest to prawo do otrzymania sumy pieniężnej zależnej od różnicy między wartością indeksu podstawowego a ceną wykonania w ustalonym okresie.

Opcja put jest to prawo do otrzymania sumy pieniężnej zależnej od różnicy między ceną wykonania a wartością indeksu podstawowego w ustalonym okresie.

Inwestowanie w opcje ma u podstaw dwie zasady:

• jeśli inwestor oczekuje wzrostu wartości indeksu podstawowego, wtedy dokonuje zakupu opcji call na ten indeks;
• jeśli inwestor oczekuje spadku wartości indeksu podstawowego, wtedy dokonuje zakupu opcji put na ten indeks.

Przy tym:

• jeśli wartość indeksu podstawowego jest wyższa niż cena kontraktu, wtedy strona krótka (inaczej: sprzedający kontrakt) płaci stronie długiej (inaczej: nabywcy kontraktu) sumę pieniężną zależną od różnicy między wartością indeksu podstawowego a ceną kontraktu;
• jeśli wartość indeksu podstawowego jest niższa niż cena kontraktu, wtedy strona długa (inaczej: nabywca kontraktu) płaci stronie krótkiej (inaczej: sprzedawcy kontraktu) sumę pieniężną zależną od różnicy między ceną kontraktu a wartością indeksu podstawowego;
• jeśli wartość indeksu podstawowego jest równa cenie kontraktu, wtedy nie dokonuje się płatności.

Inwestowanie w kontrakty terminowe futures ma u podstaw dwie zasady:

• jeśli inwestor oczekuje wzrostu wartości indeksu podstawowego, wtedy dokonuje zakupu kontraktu terminowego futures na ten indeks;
• jeśli inwestor oczekuje spadku wartości indeksu podstawowego, wtedy dokonuje sprzedaży kontraktu terminowego futures na ten indeks.

Podstawowe efekty przy inwestowaniu w instrument pochodny są następujące:

• efekt inwestycji w instrument pochodny zależy od kształtowania się wartości indeksu podstawowego;
• inwestycja w instrument pochodny narażona jest na ryzyko wynikające z efektu dźwigni.

Inne rodzaje instrumentów finansowych, które mogą być przedmiotem inwestycji inwestora indywidualnego, to:

• jednostka uczestnictwa otwartych funduszy inwestycyjnych;
• certyfikat inwestycyjny zamkniętych funduszy inwestycyjnych;
• ETF (Exchange Traded Fund), odzwierciedlający kształtowanie się wartości indeksu giełdowego.

Rozważne decyzje inwestycyjne na rynku finansowym wymagają analizy instrumentów finansowych, które są przedmiotem inwestycji. W tym rozdziale przedstawimy standardowe metody analizy najważniejszych instrumentów finansowych.

Analiza instrumentów finansowych na potrzeby inwestycji obejmuje z reguły kilka zagadnień. Są nimi:

• wycena instrumentu finansowego;
• analiza cen instrumentu finansowego;
• analiza oczekiwanej stopy zwrotu instrumentu finansowego;
• analiza ryzyka instrumentu finansowego;
• ocena płynności instrumentu finansowego.

Wycena instrumentu finansowego

W przypadku podejmowania decyzji inwestycyjnej dokonuje się porównania określonej w procesie wyceny wartości instrumentu finansowego z ceną tego instrumentu na rynku. Możliwe są tutaj trzy przypadki:

• wartość jest wyższa niż cena rynkowa, wtedy mówi się, że dany instrument finansowy jest niedowartościowany, może być to sygnał zakupu tego instrumentu finansowego;
• wartość jest niższa niż cena rynkowa, wtedy mówi się, że dany instrument finansowy jest przewartościowany, może być to sygnał sprzedaży tego instrumentu finansowego;
• wartość jest równa (przynajmniej w przybliżeniu) cenie rynkowej, wtedy mówi się, że instrument jest dobrze wyceniony.

W tym ostatnim przypadku najczęściej wyciągany jest wniosek, że rynek funkcjonuje prawidłowo, że jest efektywny, czyli wszystkie dostępne informacje o danym instrumencie finansowym są szybko i prawidłowo odzwierciedlane w cenie. Oczywiście dotyczy to głównie tych instrumentów finansowych, w przypadku których istnieje aktywnie działający rynek, na którym obraca się tymi instrumentami. Jeśli tak nie jest, trudniej jest wyciągnąć wniosek o niedowartościowaniu bądź przewartościowaniu instrumentu finansowego.

Jest kilka grup metod wyceny instrumentów finansowych. Jedna z najważniejszych to metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych. W najprostszy sposób można określić ją następująco:

Wartość instrumentu finansowego określona jest jako wartość bieżąca (obecna, dzisiejsza) przepływów pieniężnych otrzymywanych przez inwestora w okresie posiadania tego instrumentu finansowego.

Sposób funkcjonowania tej metody przedstawimy w odpowiednich fragmentach dotyczących wyceny obligacji i akcji.

Analiza cen instrumentu finansowego

Decyzje inwestycyjne mogą mieć u podstaw analizę cen historycznych instrumentu finansowego będącego przedmiotem inwestycji. Inwestor dokonujący analizy cen stara się znaleźć pewne prawidłowości w kształtowaniu się cen, tak aby na tej podstawie sformułować oczekiwania co do dalszego kształtowania się cen i podjąć decyzję zakupu bądź sprzedaży instrumentu finansowego.

Są dwie podstawowe grupy metod analizy cen instrumentów finansowych:

• narzędzia analizy technicznej, polegające na identyfikacji pewnych prawidłowości na wykresach cen instrumentów finansowych oraz na wyznaczeniu pewnej liczby wskaźników, stanowiących podstawę do podjęcia decyzji;
• zaawansowane metody matematyczne, polegające na określeniu funkcji zależności ceny instrumentu finansowego od cen tego instrumentu w przeszłości.

Jeśli chodzi o tę drugą grupę metod, to zyskuje ona coraz bardziej na znaczeniu dzięki możliwości wykorzystania zaawansowanych technologii informatycznych, w tym metod sztucznej inteligencji, polegających na stosowaniu bardzo skomplikowanych algorytmów, których parametry mogą się zmieniać w miarę pojawiania się kolejnych cen instrumentu finansowego.

Analiza oczekiwanej stopy zwrotu (dochodu) instrumentu finansowego

Oczekiwana stopa zwrotu instrumentu finansowego może być określona jako stopa zwrotu z inwestycji w dany instrument finansowy, jeśli zakup tego instrumentu będzie mieć miejsce po obecnej cenie rynkowej. Do wyznaczenia tej stopy niezbędne są oszacowania przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu posiadania instrumentu. Zasada określenia oczekiwanej stopy zwrotu sprowadza się do obliczenia takiej stopy, w przypadku której wartość bieżąca (obecna) przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu posiadania instrumentu (uzyskana z zastosowaniem tej stopy) była równa dzisiejszej cenie rynkowej tego instrumentu.

Czasem oczekiwana stopa zwrotu określana jest w uproszczony sposób, na podstawie stóp zwrotu danego instrumentu finansowego w przeszłości.

Sposób określenia oczekiwanej stopy zwrotu przedstawimy w dalszej części w odniesieniu do obligacji i akcji.

Analiza ryzyka instrumentu finansowego

Analiza ryzyka instrumentu finansowego obejmuje analizę dwóch rodzajów ryzyka, są nimi:

• ryzyko rynkowe, wynikające ze zmian cen instrumentu finansowego na rynku; im te zmiany są większe, tym większe jest ryzyko rynkowe;
• ryzyko kredytowe, wynikające z możliwości niewypłacenia należnych płatności przez emitenta instrumentu finansowego; ten rodzaj ryzyka występuje w zasadzie tylko w przypadku instrumentów dłużnych.

O sposobach oceny ryzyka traktują rozważania w dalszej części tego rozdziału.

Ocena płynności instrumentu finansowego

Płynność instrumentu finansowego jest to możliwość zamiany instrumentu finansowego w krótkim czasie po oczekiwanej cenie. Im większa ta możliwość, tym większa płynność. Brak wystarczającej płynności instrumentu finansowego jest wtedy, gdy:

• instrument finansowy można sprzedać po oczekiwanej cenie, ale dopiero po upłynięciu pewnego okresu;
• instrument finansowy można sprzedać w krótkim okresie, ale po cenie niższej niż oczekiwana cena.

Ocena płynności instrumentu finansowego powinna uzupełniać analizę dochodu i ryzyka tego instrumentu. Inwestor zrealizuje oczekiwany dochód z inwestycji w instrument finansowy tylko wtedy, gdy zamknie pozycję w tym instrumencie, czyli sprzeda ten instrument.

Ocena płynności powinna być dokonana poprzez analizę rynku, na którym dokonuje się obrotu danym instrumentem. Generalnie płynność jest większa w przypadku rynku giełdowego, ale i tutaj zależy to od wolumenu obrotu. Z reguły płynność jest niższa w przypadku instrumentów występujących w obrocie pozagiełdowym (tzw. rynek OTC).

Analiza obligacji (i innych instrumentów dłużnych) obejmuje trzy rodzaje aktywności, są nimi:

• wycena obligacji;
• określenie stopy dochodu obligacji;
• ocena ryzyka inwestycji w obligacje.

Zagadnienia te omówione są w kolejności.

Wycena obligacji przeprowadzana jest za pomocą zasygnalizowanej już metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych (czasem nazywanej też metodą dochodową). W tej metodzie:

Wartość obligacji określona jest jako wartość bieżąca (obecna, dzisiejsza) przepływów pieniężnych otrzymywanych przez inwestora w okresie posiadania obligacji.

Ilustruje to następujący wzór (4.1):

W powyższym wzorze sumowane są kolejne przepływy pieniężne z tytułu posiadania obligacji – są to odsetki oraz wartość nominalna, otrzymywana przy wykupie. Przy tym każdy przepływ pieniężny jest dzielony przez wyrażenie, w którym występuje wymagana stopa dochodu. Ta operacja powoduje, że przepływy pieniężne uzyskiwane w przyszłości są przeliczane (ściślej: zmniejszane) na dzień dokonywania wyceny. Ta operacja nazywa się właśnie określaniem wartości bieżącej (obecnej, dzisiejszej) danego przepływu pieniężnego.

Wymagana stopa dochodu, występująca we wzorze (4.1), jest określana przez inwestora jako stopa dochodu z inwestycji porównywalnych z inwestycją w daną obligację. Można powiedzieć, że inwestor „wymaga” osiągnięcia takiej stopy dochodu, gdyż w przeciwnym wypadku wybierze konkurencyjną inwestycję.

Wymagana stopa dochodu zależy przede wszystkim od dwóch czynników:

• poziomu stóp procentowych na rynku finansowym, który z kolei zależy przede wszystkim od oczekiwanej stopy inflacji;
• poziomu ryzyka niedotrzymania warunków przez emitenta obligacji.

Jako pierwszy rozpatrzymy przypadek obligacji o stałym oprocentowaniu. Ilustrują to kolejne przykłady.

Powyżej przedstawiony przykład dotyczył obligacji, w której odsetki płacone są raz w roku. Jednak występują również sytuacje częstszej płatności odsetek (na przykład w Stanach Zjednoczonych najczęstsze są półroczne płatności). Ilustruje to następny przykład, różniący się od poprzedniego tylko częstością płatności odsetek.

Z kolei rozpatrzmy przypadek obligacji zerokuponowej. Tutaj zastosowanie wzoru (4.1) wymaga ustalenia okresu bazowego (w obligacji o stałym oprocentowaniu jest on zgodny z okresem płatności odsetek). W Polsce zazwyczaj przyjmuje się, że tym okresem bazowym jest rok.

Zagadnienie analizy oczekiwanej stopy dochodu obligacji (lub innego instrumentu dłużnego) jest zagadnieniem odwrotnym do wyceny. W wycenie przyjmowana jest wymagana stopa dochodu i na podstawie wzoru (4.1) wyznacza się wartość obligacji. W analizie oczekiwanej stopy dochodu we wzorze (4.1) podstawiana jest aktualna cena obligacji, zaś wyznacza się oczekiwaną stopę dochodu. Ilustruje to nieco inaczej zapisany wzór (4.2):

We wzorze (4.2) niewiadoma to właśnie stopa dochodu YTM. Interpretacja tej stopy jest następująca:

Stopa YTM jest to stopa dochodu oczekiwana przez inwestora, przy założeniu, że kupi obligację po aktualnej cenie rynkowej, przetrzyma tę obligację do wykupu, zaś odsetki reinwestuje po stopie równej tej oczekiwanej stopie dochodu.

Najłatwiej wyznacza się stopę dochodu (rentowności) w przypadku obligacji zerokuponowej. Na podstawie (4.2) otrzymujemy następujący wzór (przy założeniu, że okresem bazowym jest rok):

Wyznaczanie stopy rentowności dla obligacji zerokuponowej jest – jak widać – bardzo proste, gdyż w okresie posiadania obligacji występuje tylko jeden przepływ pieniężny. Z obliczeniowego punktu widzenia sprawa nieco się komplikuje, gdy jest więcej niż jeden przepływ pieniężny, wtedy trzeba skorzystać na przykład z arkusza Excel lub kalkulatora finansowego.

Przedstawimy teraz sposób wyznaczania oczekiwanej stopy rentowności, gdy odsetki płacone są częściej niż raz w roku. Ilustruje to następny przykład, różniący się od poprzedniego tylko częstością płatności odsetek.

Równania (4.1) i (4.2) przedstawiają zależności między wartością obligacji (o stałym oprocentowaniu i zerokuponowej) i stopą rentowności obligacji. Ilustracja graficzna tej zależności zawarta jest na rysunku 4.1.

Rysunek 4.1. Zależność między ceną a stopą dochodu obligacji.

Zależność tę można interpretować na dwa sposoby:

• jako zależność wartości obligacji od wymaganej stopy dochodu obligacji;
• jako zależność stopy dochodu w okresie do wykupu obligacji od ceny rynkowej obligacji.

Wynika z tego podstawowa właściwość stopy rentowności obligacji:

Wzrost stopy dochodu powoduje spadek ceny obligacji a spadek stopy dochodu powoduje wzrost ceny obligacji.

Zmiany stopy dochodu mogą wynikać z działania dwóch czynników na tę stopę wpływających. Pierwszy czynnik to oczekiwana stopa inflacji; jej wzrost oznacza konieczność rekompensaty spadku siły nabywczej, co determinuje wzrost stopy rentowności. Drugi czynnik to ryzyko niedotrzymania warunków przez emitenta obligacji.

Właściwość tę ilustruje kolejny przykład.

Jak łatwo zauważyć, gdy oprocentowanie obligacji równe jest stopie dochodu, wówczas cena obligacji równa jest wartości nominalnej. Właściwość ta zachodzi zawsze dla obligacji o stałym oprocentowaniu. Skoro bowiem inwestor wymaga takiej samej stopy dochodu, jaką od wartości nominalnej daje dana obligacja, zatem wartość obligacji powinna być równa wartości nominalnej.

Jeśli wymagana stopa dochodu jest niższa niż oprocentowanie obligacji, wówczas obligacja jest atrakcyjna dla inwestorów. Daje ona odsetki wyższe niż te, które wynikają z wymaganej stopy dochodu. Wzrasta zatem popyt na tę obligację, co wywołuje wzrost ceny. Widać zatem, że taka obligacja jest sprzedawana z premią, tzn. po cenie wyższej od wartości nominalnej. Premia jest to różnica między ceną a wartością nominalną.

Jeśli wymagana stopa dochodu jest wyższa niż oprocentowanie obligacji, wówczas obligacja nie jest atrakcyjna dla inwestorów. Daje ona odsetki niższe niż te, które wynikają z wymaganej stopy dochodu. Wzrasta zatem podaż tej obligacji, co wywołuje spadek ceny. Widać zatem, że taka obligacja jest sprzedawana z dyskontem, tzn. po cenie niższej od wartości nominalnej. Dyskonto jest to różnica między wartością nominalną a ceną.

Są dwa podstawowe rodzaje ryzyka inwestycji w obligacje:

• ryzyko niedotrzymania warunków (inaczej: ryzyko kredytowe), wynikające z możliwości niepłacenia odsetek i niewykupienia obligacji przez emitenta;
• ryzyko rynkowe, wynikające ze zmiany ceny obligacji wynikającej ze zmian stóp procentowych na rynku.

Ryzyko niedotrzymania warunków

Ocena ryzyka niedotrzymania warunków może być przeprowadzona przez analizę kondycji finansowej emitenta. Problematyka analizy kondycji finansowej emitenta, stanowiąca część analizy fundamentalnej, była omówiona w jednym z poprzednich rozdziałów. Sygnały, które informują o spadku kondycji finansowej emitenta, to na przykład:

• znaczny spadek wskaźników płynności;
• znaczny wzrost wskaźników zadłużenia i wskaźników obsługi zadłużenia;
• utrzymująca się ujemna wartość przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej;
• znaczny spadek wskaźników rentowości.

W przypadku większych przedsiębiorstw emitujących obligacje, informacje o ryzyku niedotrzymania warunków zawarte są w ratingach, opracowywanych przez agencje ratingowe. Oprócz informacji o kategorii ratingowej, agencje informują też o perspektywach (outlook) danego emitenta. Należy jednak pamiętać, że informacje o kategoriach ratingowych ogłaszane są w określonych terminach, nie dzieje się to na bieżąco.

Ryzyko stopy procentowej

Problem ten został już zilustrowany powyżej przy okazji prezentacji wyceny z zastosowaniem różnych wymaganych stóp dochodu. Zasada jest prosta: wzrost stóp procentowych powoduje spadek ceny obligacji, zaś spadek stóp procentowych powoduje wzrost ceny obligacji.

Analiza akcji może obejmować trzy aktywności, którymi są:

• wycena akcji;
• określenie stopy zwrotu akcji;
• ocena ryzyka inwestycji w akcje.

Zagadnienia te omówione są w kolejności.

Wycena akcji często jest ostatnim etapem analizy fundamentalnej. Wtedy pozytywne wnioski z poprzednich etapów analizy fundamentalnej, które sugerują zakup akcji analizowanej spółki, prowadzą do potrzeby wyceny akcji, czyli określenia, po jakiej (maksymalnie) cenie powinna być kupiona akcja spółki. Oczywiście inwestorowi najbardziej zależy na tym, aby dokonać zakupu akcji niedowartościowanej, czyli takiej, której wartość (otrzymana w procesie wyceny) jest wyższa niż aktualna cena rynkowa.

Metody wyceny akcji spółki zostały skrótowo przedstawione w jednym z poprzednich rozdziałów.

Są trzy podstawowe metody wyceny akcji:

Spośród tych trzech metod, metoda majątkowa jest raczej rzadko stosowana przy wycenie akcji spółek notowanych na giełdzie. Metoda ta jest zalecana w przypadku likwidacji spółki.

Metoda porównawcza

Te spółki uznane są za spółki „podobne”, co wyceniana spółka. Spółkami „podobnymi” mogą być spółki tego samego sektora, lecz przede wszystkim muszą one realizować podobne procesy biznesowe, a więc mają zbliżony profil działalności, podobne otoczenie w branży (sektorze), podobną ofertę produktową oraz zbliżony rząd kapitalizacji giełdowej (czyli wartości rynkowej kapitału własnego spółki).

W metodzie mnożnikowej mogą być wykorzystywane różne mnożniki. Wyróżnia się dwie grupy mnożników:

• mnożniki, zawierające w konstrukcji cenę akcji;
• mnożniki, zawierające w konstrukcji wartość przedsiębiorstwa.

Wykorzystanie pierwszej grupy mnożników prowadzi w sposób bezpośredni do wyceny akcji (czyli kapitału własnego). Z kolei wykorzystanie drugiej grupy mnożników prowadzi bezpośrednio do wyceny przedsiębiorstwa, zaś w celu otrzymania wartości kapitału własnego należy zastosować następującą relację:

Wartość kapitału własnego = Wartość przedsiębiorstwa – Wartość długu

Po otrzymaniu wartości kapitału własnego dzieli się tę wartość przez liczbę akcji i otrzymuje się wartość pojedynczej akcji.

Idea metod mnożnikowych opiera się na następującym równaniu:

W przypadku mnożników, zawierających cenę akcji:

W przypadku mnożników, zawierających wartość przedsiębiorstwa:

Z powyższych równań wynika, że do przeprowadzenia wyceny, czyli uzyskania wartości P lub EV, niezbędna jest znajomość wartości mnożnika P/X lub EV/Y. Wartość tego mnożnika w odniesieniu do wycenianej spółki określana jest na podstawie wartości tego mnożnika w spółkach podobnych. Najczęściej pod uwagę bierze się wartość środkową, tzw. medianę. Powstaje ona poprzez uszeregowanie wartości mnożnika w spółkach podobnych (od najmniejszej do największej) i wybraniu tej wartości, która jest „w środku” tego uszeregowania.

Konkretne warianty metody mnożnikowej zawierają różne mnożniki. Najczęściej stosowany mnożnik, zawierający cenę akcji (czyli P/X z przedstawionego powyżej równania), to wskaźnik Cena / Zysk (C/Z, P/E, Price / Earnings), czyli iloraz ceny akcji do zysku netto przypadającego na jedną akcję – są tu dwie możliwości:

Inne mnożniki zawierające cenę akcji, które mogą być stosowane w wycenie, to:

• Cena / Wartość Księgowa;
• Cena / Sprzedaż;
• Cena / Przepływ Pieniężny.

Jeśli z kolei chodzi o mnożniki zawierające wartość przedsiębiorstwa, to najczęściej sięga się po mnożnik EV / EBITDA, czyli iloraz wartości przedsiębiorstwa i EBITDA, co oznacza zysk przed zapłaceniem odsetek i podatków oraz odliczeniem deprecjacji i amortyzacji (jest to w przybliżeniu zysk operacyjny).

Metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych

Wzór, określający wycenę akcji za pomocą metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych, jest następujący:

Jak wynika z powyższego wzoru, przepływy pieniężne są szacowane w kilku kolejnych latach, a każdy z nich jest przeliczany – poprzez podzielenie wartości w mianowniku – tak, aby określić jego dzisiejszą wartość. To przeliczenie – uwzględniające zmienną wartość pieniądza w czasie – polega na podzieleniu przez wartość zależną od wymaganej stopy zwrotu inwestora – im wyższa ta wymagana stopa zwrotu, tym niższa dzisiejsza wartość danego przepływu pieniężnego. W powyższym wzorze występuje jeszcze jeden składnik. Jest to – po sprowadzeniu do wartości dzisiejszej – tzw. wartość rezydualna, czyli wartość w ostatnim roku szacowania przepływów pieniężnych. Z uwagi na to, że obejmuje ona dzisiejszą wartość przepływów pieniężnych po okresie k, może ona mieć duży wpływ na wycenę akcji. Często zakłada się, że po okresie k przepływy pieniężne rosną w stałym tempie. Przyjęcie w wycenie wielkości tego tempa ma istotne znaczenie dla wyceny.

W powyższym wzorze czasem dla uproszczenia przyjmuje się, że przepływy pieniężne będą cały czas (od momentu wyceny) rosły w stałym tempie. Wtedy otrzymujemy uproszczoną wersję modelu:

Realizacja powyższych wzorów wymaga określenia przepływów pieniężnych. Możliwe są tutaj co najmniej dwa podejścia:

• przepływy pieniężne to dywidendy, płacone przez spółkę;
• przepływy pieniężne to tzw. wolne przepływy pieniężne, określone jako ta część przepływów pieniężnych, która pozostaje po spłaceniu zobowiązań, podatków oraz poniesienia niezbędnych wydatków kapitałowych umożliwiających rozwój spółki w tym samym tempie.

Prowadzi to do dwóch najczęściej stosowanych wariantów metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych, którymi są:

• metoda (model) zdyskontowanych dywidend;
• metoda (model) zdyskontowanych wolnych przepływów pieniężnych.

Model zdyskontowanych dywidend

W tym modelu przepływy pieniężne z tytułu posiadania akcji są utożsamiane z dywidendami. Model ten może być zastosowany, gdy spółka płaci dywidendy oraz gdy istnieje polityka wypłat związana z wielkością zysku spółki.

Model zdyskontowanych wolnych przepływów pieniężnych

Model ten jest przydatny wtedy, gdy spółka nie płaci dywidendy lub gdy spółka płaci dywidendy znacznie różniące się od tzw. wolnych przepływów pieniężnych. Ponadto jest to właściwy model wyceny, gdy inwestor przejmuje kontrolę nad spółką poprzez zakup znaczącej liczby akcji.

Wyróżnia się też wolny przepływ pieniężny do spółki (Free Cash Flow To Firm), który uwzględnia to, co pozostaje dla akcjonariuszy i wierzycieli spółki.

Suma zdyskontowanych przepływów wolnych przepływów pieniężnych w pierwszych 10 latach wynosi: 17,90 mld złotych. Wartość rezydualna została oszacowana przy założeniu, że po roku 2026 wolne przepływy pieniężne rosnąć będą w tempie 1% rocznie. Zdyskontowana na moment wyceny wartość rezydualna wynosi 19,06 mld złotych. Potwierdza to duże znaczenie wartości rezydualnej w wycenie akcji spółki.

Dodajmy, że wartości akcji otrzymane w wycenie metodą mnożnikową i metodą zdyskontowanych wolnych przepływów pieniężnych często różnią się, co wynika z odmiennej koncepcji tych metod. W praktyce często podaje się wartość akcji jako średnią ważoną tych dwóch wartości (przyjmując pewne wagi dla tej średniej).

Pierwsza metoda przyjmuje założenie, że oczekiwana stopa zwrotu nie będzie istotnie odbiegać od stóp zwrotu uzyskanych z inwestycji w akcje danej spółki w przeszłości. Do jej oszacowania przyjmuje się pewną średnią historycznych stóp zwrotu, np. średnią arytmetyczną, średnią geometryczną lub medianę. Jeśli jednak pojawiają się sygnały istotnych zmian na rynku, wtedy należy dokonać odpowiedniej korekty poprzez podwyższenie lub obniżenie tej średniej.

Druga metoda ma u podstaw tę samą koncepcję, jak w przypadku określania stopy dochodu obligacji. Zastosowanie ma tu wzór na wycenę metodą zdyskontowanych przepływów pieniężnych, w którym na podstawie znanej ceny akcji i oszacowanych przepływów pieniężnych wyznacza się stopę zwrotu, interpretowaną jako oczekiwana stopa zwrotu.

W najprostszym przypadku modelu wyceny zakłada się, że przepływy pieniężne będą cały czas (od momentu wyceny) rosły w stałym tempie. Wtedy po przekształceniu wzoru (4.5) otrzymujemy:

Z powyższego wzoru wynika, że oczekiwana stopa zwrotu określona jest jako suma ilorazu przyszłego przepływu pieniężnego i ceny akcji oraz tempa wzrostu przepływu pieniężnego. Jeśli przepływy pieniężne są określone jako dywidendy, wtedy jest to suma stopy dywidendy w kolejnym okresie i tempa wzrostu dywidendy.

Podstawowe ryzyko związane z inwestycjami w akcje wiąże się ze zmianami ceny akcji. Im zmienność cen akcji jest większa, tym ryzyko inwestycji w akcje jest wyższe. Jedną z najprostszych miar ryzyka jest odchylenie standardowe stopy zwrotu akcji, określone jako pierwiastek średniej kwadratów odchyleń stóp od średniej stopy zwrotu.

Ryzyko inwestycji w akcje ma dwie składowe. Są nimi:

Można tu wyróżnić kilka przypadków:

- współczynnik beta jest dodatni, ale niższy niż 1 – jest to akcja defensywna, stopy zwrotu inwestycji w tę akcję zmieniają się w mniejszym stopniu niż stopy zwrotu indeksu giełdowego; są to z reguły spółki w małym stopniu zależne od cyklu koniunkturalnego (np. przemysł spożywczy);

- współczynnik beta jest wyższy niż 1 – jest to akcja agresywna, stopy zwrotu inwestycji w tę akcję zmieniają się w większym stopniu niż stopy zwrotu indeksu giełdowego; są to z reguły spółki w dużym stopniu zależne od cyklu koniunkturalnego (np. budownictwo, przemysł samochodowy);

- współczynnik beta jest równy (w przybliżeniu) 1 – stopy zwrotu inwestycji w tę akcję zmieniają się w takim samym stopniu, jak stopy zwrotu indeksu giełdowego;

- współczynnik beta jest równy (w przybliżeniu) 0 – stopy zwrotu inwestycji w tę akcję nie zmieniają się, gdy zmieniają się stopy zwrotu indeksu giełdowego.

W przypadku inwestycji w akcje są jeszcze inne rodzaje ryzyka, w szczególności:

- ryzyko kursu walutowego, występuje w przypadku inwestycji w akcje denominowane w obcej walucie (na przykład inwestycje giełdowe za granicą), jeśli kurs walutowy (określony jako liczba jednostek waluty krajowej za jednostkę waluty obcej) rośnie, jest to pozytywny efekt działania ryzyka kursu walutowego, zaś jeśli kurs walutowy spada, jest to negatywny efekt działania ryzyka kursu walutowego;

- ryzyko cen towarów, występuje w przypadku inwestycji w akcje spółek będących producentami towarów oraz spółek, w których koszty produkcji zależą od cen towarów;

- ryzyko wydarzeń, które mają jednorazowy wpływ na sytuację spółki (np. strajki, niekorzystne informacje medialne o spółce).

Analiza instrumentów pochodnych może obejmować dwa rodzaje aktywności, są nimi:

• wycena instrumentu pochodnego;
• analiza ryzyka instrumentu pochodnego.

Podstawowe metody analizy instrumentów pochodnych przedstawione są w dalszej części.

Koncepcja wyceny arbitrażowej instrumentu pochodnego ma u podstaw założenie, że cena instrumentu pochodnego ustalona jest na takim poziomie, iż nie jest możliwe skonstruowanie strategii arbitrażowej, w której to strategii występowałby ten instrument finansowy. Wynika z tego, że wycena instrumentu pochodnego ma miejsce poprzez skonstruowanie strategii arbitrażowej, w której występuje instrument pochodny oraz instrument podstawowy, a następnie „wyodrębnieniu” wartości instrumentu pochodnego z wartości tej strategii

W celu przedstawienia idei wyceny kontraktu futures (podobnie przebiega wycena kontraktu forward), rozważmy kontrakt futures na akcję pewnej spółki, przy czym spółka ta nie wypłaci dywidendy przed terminem realizacji kontraktu. Załóżmy, że inwestor zamierza stać się posiadaczem akcji najpóźniej w dniu realizacji kontraktu futures. Są co najmniej dwie strategie prowadzące do realizacji zamierzonego celu:

1. Zakup akcji już dziś i przetrzymanie jej do terminu realizacji kontraktu.

2. Zakup (zajęcie długiej pozycji) kontraktu futures dziś i realizacja tego kontraktu.

Obie strategie dają ten sam wynik końcowy, jednak pierwsza strategia wymaga poniesienia nakładów dziś, zaś druga poniesienia nakładów w momencie realizacji kontraktu. W celu doprowadzenia do równoważności obu strategii, należy następująco zmodyfikować pierwszą z nich:

Zaciągnięcie kredytu i zakup akcji dziś, przetrzymanie akcji i zwrot kredytu w terminie realizacji kontraktu.

W tej sytuacji obie strategie nie wymagają nakładu początkowego i dają ten sam efekt końcowy w postaci posiadania akcji. Wynika z tego, że aby nie było możliwości arbitrażu, cena kontraktu futures płacona w drugiej strategii musi być równa sumie płaconej w pierwszej strategii. Suma ta jest równa dzisiejszej cenie akcji (jest to jednocześnie wielkość zaciągniętego kredytu) powiększonej o odsetki z tytułu kredytu. W ten sposób otrzymujemy wzór na wycenę kontraktu terminowego futures na akcję, która nie płaci dywidendy:

Do tej pory przedstawiliśmy sposób wyceny kontraktu futures na akcję, która nie płaci dywidendy. Na podobnej zasadzie opiera się wycena innych kontraktów futures, w tym również kontraktu terminowego futures na indeks giełdowy. Tutaj wzór na wycenę przyjmuje następującą postać:

Ryzyko inwestycji w kontrakt terminowy futures jest to ryzyko rynkowe, wynikające ze zmian cen rynkowych tego kontraktu, które z kolei zależą w pewnym stopniu od zmian wartości indeksu podstawowego.

Wielkość dźwigni zależy od wielkości depozytu zabezpieczającego przy kontrakcie futures. Jeśli w przypadku kontraktu na WIG20 wynosi on 6,8% wielkości kontraktu, wtedy dźwignia wynosi 14,7:1, tzn. jednostkowa zmiana ceny kontraktu powoduje 14,7 jednostek zmiany wartości inwestycji.

Na wartość opcji wpływa kilka czynników. Są one następujące:

• wartość indeksu podstawowego;
• cena wykonania;
• długość okresu do terminu wygaśnięcia;
• zmienność wartości indeksu podstawowego;
• stopa procentowa (dana jako stopa wolna od ryzyka).

W przypadku opcji na akcje i opcji na indeks giełdowy dochodzi do tego jeszcze stopa dywidendy, zaś w przypadku opcji walutowej stopa procentowa (wolna od ryzyka) w kraju obcej waluty.

Obecnie przedstawimy wpływ każdego z tych czynników na wartość opcji, przy czym wpływ ten jest analizowany, przy założeniu, że pozostałe czynniki wpływające na wartość opcji nie zmienią się.

Jeśli chodzi o wpływ ceny wykonania, to:

• spośród dwóch opcji call różniących się tylko ceną wykonania, wyższą wartość ma opcja o niższej cenie wykonania;
• spośród dwóch opcji put różniących się tylko ceną wykonania, wyższą wartość ma opcja o wyższej cenie wykonania;

Wartość indeksu podstawowego to główny czynnik mający wpływ na wartość opcji. Im wyższa wartość indeksu podstawowego, tym:

• wyższa wartość opcji call;
• niższa wartość opcji put.

Długość okresu do terminu wygaśnięcia wpływa z reguły dodatnio na wartość opcji (call i put).

Zmienność wartości indeksu podstawowego (volatility) to bardzo ważny czynnik. Zmienność ta mierzona jest za pomocą odchylenia standardowego stopy zwrotu, przy czym stopa zwrotu mierzona jest jako logarytm naturalny ilorazu ceny z danego okresu do ceny z okresu poprzedniego. Zależność jest tu następująca: im wyższa zmienność wartości indeksu podstawowego, tym wyższa wartość opcji (call i put).

Stopa procentowa (określona tutaj jako stopa wolna od ryzyka) wpływa na wartość opcji (przy innych czynnikach niezmieniających się) następująco. Wzrost stopy procentowej oznacza wzrost wartości opcji call i spadek wartości opcji put.

Jeśli indeks podstawowy, na który wystawiona jest opcja, przynosi dochody w terminie przed wygaśnięciem opcji, wówczas stopa określająca te dochody wpływa na wartość opcji. W przypadku opcji na akcje i opcji na indeksy chodzi tutaj o:

• stopę dywidendy – w przypadku opcji na akcje i opcji na indeksy;
• stopę w kraju obcej waluty, określoną jako stopa procentowa wolna od ryzyka w tym kraju – w przypadku opcji walutowych.

Jeśli stopy te rosną, wówczas spada wartość opcji call i rośnie wartość opcji put.

Należy podkreślić, iż wpływ każdego czynnika jest analizowany przy założeniu jednoczesnego braku wpływu innych czynników.

Z inwestycjami w opcje wiąże się ryzyko. Największe ryzyko jest w przypadku zajęcia pozycji krótkiej, czyli wystawienia opcji. Wtedy maksymalny dochód równy jest cenie uzyskanej przy wystawieniu opcji, zaś potencjalna strata jest bardzo duża. Z tego powodu inwestor indywidualny nie powinien zajmować pozycji krótkiej w opcjach.

Jeśli inwestycja polega na zajęciu pozycji długiej w opcjach, wtedy ryzyko związane z inwestycją jest to ryzyko rynkowe, wynikające ze zmian cen opcji. Zmiany te wynikają z powyżej wymienionych czynników wpływających na wartość opcji. Najważniejszym czynnikiem jest wartość indeksu podstawowego. Zasada jest następująca: wzrost (spadek) wartości indeksu podstawowego powoduje wzrost (spadek) wartości opcji call i spadek (wzrost) wartości opcji put. Istotne jest to, że zmiany wartości opcji są co do wielkości mniejsze niż zmiany wartości indeksu podstawowego. Z uwagi jednak, że kwota zainwestowana w opcję (cena nabycia opcji) jest niewielka, procentowo są to duże zmiany.

Bardziej zaawansowani inwestorzy mogą w inwestowaniu w opcje stosować tzw. strategie opcyjne. Pojęcie to obejmuje złożenia podstawowych pozycji w opcjach. Jako przykład można podać strategię straddle, która polega na zakupie opcji call i opcji put, charakteryzujących się tą samą ceną wykonania i tym samym terminem wygaśnięcia. Nakład w tej strategii to suma cen obu opcji, co oznacza maksymalną możliwą stratę. Potencjalny dochód jest tym wyższy, im większa jest różnica między wartością indeksu podstawowego a ceną wykonania.

Do tej pory przedstawiliśmy trzy rodzaje instrumentów finansowych: obligacje, akcje oraz instrumenty pochodne. Oprócz tych trzech rodzajów, przedmiotem inwestycji mogą być inne instrumenty finansowe. W odniesieniu do tych inwestycji, stosowana jest nazwa inwestycje alternatywne.

Najprostsze określenie inwestycji alternatywnych jest następujące:

Jest to grupa aktywów finansowych, która różni się charakterystykami dochodu i ryzyka od akcji i instrumentów dłużnych (obligacji).

Podstawowe cechy inwestycji alternatywnych są następujące:

• mała płynność, co oznacza, że inwestor otrzymuje dodatkową premię w postaci wyższej stopy zwrotu;
• duże możliwości dywersyfikacji portfela inwestycji, co oznacza, że przez uwzględnienie inwestycji alternatywnych w portfelu inwestora można zredukować ryzyko, nie zmniejszając stopy zwrotu;
• zwiększone koszty analizy inwestycji, co wynika z ich specyfiki.

Jest kilka podstawowych klas inwestycji alternatywnych:

• nieruchomości;
• towary;
• private equity;
• udziały w instytucjach zbiorowego inwestowania;
• instrumenty strukturyzowane;
• aktywa cyfrowe.

Można wyróżnić dwa podstawowe rodzaje inwestycji na rynku nieruchomości:

• inwestycje w nieruchomości – są to inwestycje bezpośrednie na rynku nieruchomości;
• inwestycje w instrumenty finansowe rynku nieruchomości – są to inwestycje pośrednie na rynku nieruchomości.

Z kolei wśród nieruchomości jako przedmiotu inwestycji wyróżniamy przede wszystkim:

• nieruchomości mieszkaniowe (nabywane w celach inwestycyjnych, na przykład na wynajem);
• nieruchomości komercyjne (np. nieruchomości biurowe, magazynowe, centra handlowe);
• nieruchomości gruntowe (w tym nieruchomości rolne i leśne).

Podstawowe cechy inwestycji bezpośrednich na rynku nieruchomości to: mała płynność, duża niejednorodność, duże koszty transakcji, mała przejrzystość informacyjna, duże koszty operacyjne, niska zmienność cen nieruchomości, niepodzielność nieruchomości, ryzyko degradacji otoczenia, dobre zabezpieczenie przed inflacją, niska korelacja stóp zwrotu nieruchomości ze stopami zwrotu innych inwestycji finansowych.

Na dochód z inwestycji w nieruchomość składają się dwa rodzaje przepływów pieniężnych:

• okresowe dochody z tytułu nieruchomości (np. czynsz z wynajmu);
• cena sprzedaży nieruchomości.

Oznacza to, że wycena nieruchomości może być przeprowadzona za pomocą metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych. Pamiętać należy, że wymagana stopa zwrotu inwestora powinna uwzględniać premię płynności wynikającą z niskiej płynności nieruchomości.

Inwestycje w instrumenty finansowe rynku nieruchomości to drugi rodzaj inwestycji na rynku nieruchomości. Wartość tych instrumentów zależy od wartości nieruchomości. Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje instrumentów finansowych rynku nieruchomości:

• instrumenty udziałowe rynku nieruchomości;
• instrumenty dłużne rynku nieruchomości.

Instrumenty udziałowe rynku nieruchomości obejmują:

• udziały w funduszach inwestycyjnych, których podstawowymi inwestycjami są inwestycje w nieruchomości;
• akcje spółek, których wszystkie (lub przeważająca większość) aktywa są to nieruchomości.

W pierwszym przypadku mamy do czynienia zazwyczaj z zamkniętymi funduszami inwestycyjnymi, których portfel zawiera prawie wyłącznie nieruchomości. Udziałowcy takiego funduszu są posiadaczami certyfikatów inwestycyjnych emitowanych przez ten fundusz. Wartość certyfikatu inwestycyjnego, które zazwyczaj występują w obrocie na rynku, zależy od wartości nieruchomości wchodzących w skład portfela inwestycyjnego funduszu.

W drugim przypadku mowa jest o specyficznych spółkach, których aktywa stanowią przede wszystkim (lub prawie wyłącznie) nieruchomości. Wartość akcji (lub udziałów – gdy nie jest to spółka akcyjna) zależy od wartości nieruchomości stanowiących aktywa spółki.

Instrumenty dłużne rynku nieruchomości obejmują przede wszystkim papiery wartościowe zabezpieczone hipotecznie, takie jak listy zastawne. Jest to pewna forma instrumentu dłużnego (właściwie obligacji), z której przepływy pieniężne są zabezpieczone hipotecznie.

Analiza instrumentów udziałowych rynku nieruchomości i instrumentów dłużnych rynku nieruchomości ma miejsce za pomocą takich samych metod jak w przypadku analizy akcji i obligacji. Należy jednak mieć na uwadze, że określenie przepływów pieniężnych z tytułu posiadania danego instrumentu finansowego – zwłaszcza instrumentu udziałowego – jest zależne od przepływów pieniężnych na rynku nieruchomości.

Rynek towarowy w coraz większym stopniu jest powiązany z rynkiem finansowym. Inwestycje na tym rynku mogą być atrakcyjne z co najmniej dwóch powodów. Po pierwsze, inwestycje w towary mogą być dobrym zabezpieczeniem przed inflacją. Po drugie, stopy zwrotu z inwestycji na rynku towarowym są z reguły nisko skorelowane ze stopami zwrotu akcji, co oznacza możliwość zmniejszania ryzyka portfela inwestycyjnego zawierającego również inwestycje w towary.

Inwestycje w towary to bardzo rzadko inwestycje bezpośrednie, polegające na zakupie fizycznego towaru, po to aby go sprzedać w przyszłości, generując dochód wynikający ze wzrostu ceny towaru. Wynika to z konieczności przechowania towaru i poniesienia dodatkowych kosztów z tym związanych (np. ubezpieczenie towaru). Właściwie jedynym wyjątkiem jest inwestycja bezpośrednia w złoto, polegająca zwykle na zakupie złotych sztabek.

Inwestycje w towary są to inwestycje na rynku finansowym, w instrumenty finansowe, których cena zależna jest od ceny danego towaru. Wyróżnić tu należy:

• inwestycje w kontrakty futures, w których indeksem podstawowym jest cena towaru;
• inwestycje w akcje spółek, będących producentami danego towaru.

Rynek towarowy obejmuje trzy podstawowe grupy towarów. Są nimi:

Produkty rolno-spożywcze, wśród których wyróżniamy:

• produkty rolne, takie jak produkty roślinne (pszenica, soja, kukurydza, ryż) i produkty zwierzęce (mięso);
• produkty spożywcze, takie jak cukier, kawa, kakao, sok pomarańczowy itp.

Metale, wśród których wyróżniamy:

• metale szlachetne (złoto, srebro, platyna, pallad);
• metale przemysłowe (miedź, cyna, cynk, ołów, aluminium, nikiel)

Energia, tu wyróżniamy:

• surowce energetyczne (ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel kamienny);
• energię elektryczną.

Analiza inwestycji w towarowe kontrakty terminowe futures przeprowadzana jest takimi samymi metodami, jak w przypadku innych kontraktów futures. Duże znaczenie odgrywa tu analiza cen samych towarów, która ma u podstaw analizę cech fundamentalnych związanych z danym towarem. Na przykład analiza kontraktów futures na ropę naftową musi się opierać na analizie czynników geopolitycznych. Z kolei analiza inwestycji w akcje spółek, będących producentami danego towaru to z jednej strony analiza rynku tego towaru, z drugiej strony analiza rynku akcji, na którym spółka jest emitentem.

Podstawowe cechy tych inwestycji są następujące:

• mała płynność;
• dłuższy okres związania z inwestycją;
• wyższe ryzyko niż ryzyko inwestycji w akcje spółki publicznej;
• możliwość uzyskania wyższej stopy zwrotu w porównaniu z inwestycją w akcje spółki publicznej;
• niska korelacja stóp zwrotu ze stopami zwrotu akcji spółek publicznych, co oznacza możliwość zmniejszenia ryzyka portfela inwestycyjnego;
• ograniczona informacja o spółce dostępna publicznie.

Inwestycja w akcje spółki rynku private equity może być dokonana na dwa sposoby:

• jako bezpośrednia inwestycja w akcje tej spółki;
• jako pośrednia inwestycja w fundusz private equity.

Analiza inwestycji w akcje spółki rynku private equity jest przeprowadzana z zastosowaniem tych samych metod, co omówiona powyżej analiza akcji spółek giełdowych. Trzeba jednak zwrócić uwagę na wyższe ryzyko i niższą płynność związaną z akcjami private equity, jak również na to, że znacznie trudniej jest oszacować przyszłe przepływy pieniężne z tytułu inwestycji w tego typu spółki.

Analiza inwestycji w instrument strukturyzowany jest bardziej zaawansowana niż jest to w sytuacji innych instrumentów finansowych, gdyż obejmuje przede wszystkim analizę opcji egzotycznej, której wycena jest przeprowadzana za pomocą zaawansowanych metod.

Ocena ryzyka tej inwestycji powinna obejmować kwestię ochrony kapitału. Instrumenty strukturyzowane różnią się bowiem poziomem ochrony kapitału, który określa emitent. Jeśli np. emitent określa ten poziom jako 90%, oznacza to, że w terminie wykupu inwestor otrzyma co najmniej 90% zainwestowanej sumy. Ponadto może otrzymać dodatkowy dochód wynikający z wypłaty z tytułu opcji egzotycznej, będącej składową instrumentu strukturyzowanego. Należy też zwrócić uwagę, że instrumenty strukturyzowane charakteryzują się bardzo niską płynnością.

Rozwój rynku kryptowalut jest wynikiem zainteresowania pierwszą kryptowalutą, która powstała z zastosowaniem opisanej powyżej technologii łańcucha bloków. Jest nią Bitcoin. Inne kryptowaluty, z których istotna część jest oparta na technologii łańcucha bloków, zaczęły się pojawiać w 2011 roku, ale zdecydowana większość wprowadzona została w ostatnich dwóch latach. Obecnie jest ponad 4 tysięcy kryptowalut, którymi się handluje na ponad 7 tysięcy platformach, na wyrost nazywanych kryptogiełdami.

Spośród tej olbrzymiej liczby kryptowalut co najwyżej kilka jest godnych uwagi, np. Ethereum, Ripple, Litecoin. Cała reszta to aktywa o bardzo podejrzanej reputacji, którymi inwestor nie powinien się zajmować. Jak wiadomo, inwestowanie w aktywa, których się nie rozumie – a tak jest przy kryptowalutach, opartych na technologii łańcucha bloków, które rozumie niewielu specjalistów – nie powinno mieć miejsca, gdyż z reguły prowadzi do strat. W inwestycjach sukcesy w dłuższym okresie odnoszą bowiem ci, którzy rozumieją fundamenty aktywów inwestycyjnych.

Inny rodzaj aktywów cyfrowych, ściśle związany z kryptowalutami, występuje w tzw. Initial Coin Offering (ICO). Jest to proces, który powstał na wzór IPO (Initial Public Offering), czyli pierwszej oferty publicznej, w której emitenci akcji pozyskują kapitał na rynku publicznym. W procesie ICO występuje emisja tzw. cyfrowych żetonów (tokenów), za które inwestujący w te aktywa będą mogli w przyszłości nabyć produkty (lub usługi) emitenta. Jest to uważane za tańszy sposób pozyskiwania kapitału.

Metody analizy inwestycji w aktywa cyfrowe nie są jeszcze rozwinięte. Trudno mówić o wycenie aktywów cyfrowych, jeśli brak jest fundamentów tego typu aktywów. Ich płynność jest mocno ograniczona. Jest duża zmienność cen kryptowalut, co oznacza wysokie ryzyko inwestycji. Ryzyko tych inwestycji jest duże również z powodu niejasnej sytuacji prawnej tych aktywów.